Ben Nitrauw heeft een mooi verhaal geschreven dat de huidige situatie in Amersfoort goed weergeeft.
Pim en Tina zaten er flink mee in hun maag. Natuurlijk wisten ze al een tijdje dat de schulden flink waren opgelopen, maar nu de bank met gedwongen verkoop van het huis begon te dreigen konden ze er niet meer omheen: er moest iets gebeuren. Ze kregen drie maanden de tijd om draconische maatregelen binnen het huishoudboekje te nemen.
In paniek zaten ze samen aan tafel. In het gezin was het gewoonte om veel dingen met de kinderen te bespreken, ook als het om geldzaken ging. Iedereen roemde hen om de manier waarop ze de kinderen bij zaken betrokken en daar inspraak in gaven.
Maar nu was er geen tijd voor een goede dialoog. De bank zat hen immers op de hielen?
De beide ouders besloten dat ze álle uitgaven die het gezin deed ter discussie zouden stellen en gingen voortvarend aan de slag om alles in kaart te brengen.
Binnen een week lag er een imposante lijst van dingen om op te bezuinigen, mee te stoppen of uit te stellen. De vakantie overslaan, Jan van de voetbal afhalen, Marietje niet meer op klarinet, de duplo van kleine Henk op de rommelmarkt verkopen, nu maar even niet op zwemles, de bieb opzeggen, allemaal een jaar geen cadeautjes, elke tweede boterham zonder beleg…. alles moest bespreekbaar zijn. Misschien ook het moestuintje van de oudste twee, waarvoor ze al zoveel ideetjes aanleverden en die toch eigenlijk al beloofd was.
Ja, alles moest tegen het licht gehouden worden. Behalve de dubbele carport dan, want die was vorig jaar al afgesproken en zou samen met de buren heel voordelig gebouwd worden. Het zou toch stom zijn om die buitenkans te laten lopen?
Vol goede moed legden Pim en Tina de lange lijst aan de kinderen voor. De lijst van mogelijke bezuinigingen was wel drie keer zo lang als noodzakelijk, dus lang niet alle maatregelen zouden nodig zijn. Er viel nog volop te kiezen, zo dachten ze. Nu zou duidelijk worden welke zaken de kinderen écht belangrijk zouden vinden om te behouden.
U vraagt zich vast af of het deze ouders in de bol geslagen is. Is zo’n aanpak niet het beste recept voor ruzie in het gezin? Zet je de kinderen op deze manier niet juist tegen elkaar op in plaats van ze te verbinden? Was het niet handiger geweest als de ouders eerst bij anderen te rade waren gegaan, voordat ze hun schrik aanjagende ideeën aan hun kroost hadden voorgelegd?
Helaas speelt dit verhaal zich op dit moment af in mijn woonplaats Amersfoort. De gemeente staat voor de opgaaf om zo’n 20 miljoen euro te bezuinigen, onder het strenge (financieel preventief) toezicht van de Provincie. Ambtenaren hebben daarom in alle kieren en hoeken van het stadhuis gezocht naar mogelijke bezuinigingen en kwamen met elkaar op ruim 60 miljoen. De lange lijst van opties, keurig verdeeld over 23 deelprogramma’s, werd op de gemeentelijke website gezet (ow.ly/LqmC5). En drie weken lang mochten de inwoners van de stad daarop reageren. Drie keer raden of die er samen uitkwamen…
Het is natuurlijk altijd een lastig thema: hoe betrek je als overheid de inwoners van de stad bij plannen die hen op een manier zullen raken die ze niet fijn vinden? Bespreek je met de kalkoen het kerstmenu? Levert burgerparticipatie voorafgaand aan besluitvorming die de burgers pijn gaat doen niet altijd NIMBY-gedrag op?
Inmiddels groeit de bezorgdheid en de boosheid van de inwoners van Amersfoort. Wat hangt ons straks allemaal boven het hoofd? Lopen al die voorzieningen in de stad zomaar de kans de nek te worden omgedraaid? Het regent reacties op de website, en natuurlijk zijn die voor het overgrote deel ingegeven door de belangen die de inzender bij het behoud van de bedreigde voorziening heeft. Er lijkt zelfs sprake te zijn geweest van collectieve acties om het aantal ‘hits’ bij bepaalde deelprogramma’s flink omhoog te brengen. (Bijna 60% van alle reacties zijn gegeven op de voorstellen binnen één deelprogramma.) Ieder gaat dus voor zich, maar wie gaat voor ons allen?
In het gezin van Pim en Tina breken een paar nare weken aan. Zeker, er zijn veel tafelgesprekken. Maar er is vooral veel strijd. Is muziek belangrijker dan sport? Hoe leuk is een verjaardag zonder cadeautjes? Hoe moeilijk is het kiezen tussen speelgoed of een goed belegde boterham? En zouden alle zorgen niet in één keer zijn opgelost als pa zijn prestigeobject bij de voordeur zou opgeven?
De kinderen komen er – natuurlijk – niet uit. Zodat vader en moeder alsnog maar hun eigen plan trekken.
En de zomervakantie? Die was toch al verpest.
Inmiddels is de reactietermijn voor de inwoners van Amersfoort voorbij en de ‘inventarisatie van de keuzeruimte’ compleet.
Ben heel benieuwd hoe de 2479 reacties verwerkt zullen worden. Krijgen de hardste schreeuwers hun gelijk? Hebben de digibeten straks het nakijken? Of zijn alle meningen zo tegenstrijdig dat de gemeente gewoon z’n eigen plan kan trekken?
Bezuinigen en burgers…. Lastig hoor. Maar deze aanpak is toch een typisch geval van jammer.