Help de burger komt in actie!
Help de burger komt in actie!
Niet langs gestructureerde of langs formele ambtelijke nota’s lopende lijnen, maar informeel, kleinschalig en zeer lokaal in de vorm van talloze burgerinitiatieven (BI’s).
Schattingen van BI’s in Amersfoort variëren van zo’n 150 tot enkele honderden. Niemand die het overzicht heeft. Op de nieuwe website bewoners033.nl voor stedelijke initiatieven hebben zich in ruim twee maanden 60 initiatieven gemeld. En dat is het topje van de ijsberg, hoewel een verwijzing naar een vulkaan die rommelt aan de oppervlakte beter past.
BI’s zijn omgeven door verwarring.
Raadszaal
Dat merkte ik onlangs in de raadszaal van het stadhuis, waar raadsleden zich bogen over de financiering van de transities in het sociaal domein voor de komende jaren.
Waar de subsidiegelden voor zorg+welzijn en participatie verdeeld moeten worden, melden zich tegenwoordig opvallend veel vertegenwoordigers van BI’s als inspreker, om te pleiten voor budgetten die niet alleen exclusief gereserveerd worden voor instellingen, maar ook beschikbaar komen voor initiatieven van de burger die taken van die instellingen in buurt en wijk overneemt.
Dat gebeurt onder meer in de vorm van sociale ondernemingen, buurthulp projecten, een wijkonderneming, en wijkcentra die door bewoners worden gerund. Daarbij is sprake van een bedrijfsvoering. Immers de huur en de vaste lasten moeten betaald worden. In de praktijk gebeurt dat doorgaans zonder een beroep te doen op subsidies van de overheid. Met als gevolg dat dergelijke beginnende initiatieven financieel een wankel bestaan leiden en een onzekere toekomst tegemoet gaan.
Burgerinitiatief of onderneming?
Kortom wat begint als een informeel burgerinitiatief kan doorgroeien naar een sociale firma of bedrijfsvoering, die bij aantoonbaar succes aanspraak maakt op een klein deel van de pot voor zorg+welzijn en participatie, die nu nog exclusief is gereserveerd voor de bestaande instellingen.
Dit simpele gegeven levert de nodige verwarring in de raadszaal: “Is dit nog een burgerinitiatief of is er sprake van een onderneming?”, hoor ik een raadslid vertwijfeld vragen.
Zijn gedachtegang is even rechtlijnig als krom en komt op de volgende neer: bij burgerinitiatieven betreft het vrijwilligerswerk. Dat is geen betaald professioneel werk en behoeft derhalve geen subsidie. Een onderneming is een bedrijf dat zijn eigen broek op moet houden, zonder aanspraak te kunnen maken op overheidsgelden. Ergo waarom zouden we burgerinitiatieven gaan subsidiëren?
Dubbel pakken
De consequentie van deze cirkelredenering betekent dat de burger geacht wordt om taken van door bezuinigingen getroffen instellingen over te nemen, voor het behoud van de leefbaarheid in buurten en wijken en ter voorkoming van een verdere marginalisering van kwetsbare groepen, maar dat dit niets mag kosten.
Als dit de beleidslijn wordt in onze gemeente is er sprake van een proces van het ‘dubbel pakken’ van de burger. Eerst pakken we de basisvoorzieningen af en daarna vragen we burger zich tot buurt en wijkprofessional te ontwikkelen zonder daar een cent voor te willen betalen.
Gelukkig bracht een wijkmanager van de gemeente na afloop van de raadbijeenkomst de nuance aan: “Dat professionele vormen zorg en welzijn niet meer betaalbaar zijn, betekent nog niet dat de burger die een goed en betaalbaar alternatief biedt geen aanspraak zouden mogen maken op overheidsgelden”.
Politieke druk
De komende maanden gaat blijken of de gemeente ernst maakt met de consequenties die verbonden zijn het aan het overheidscredo:”De burger is aan zet”.
Burgerinitiatieven doen er goed aan om met elkaar de dialoog te starten over deze problematiek. Alleen een gemeenschappelijke koers kan immers voldoende politieke druk genereren om van veelbelovende burgerinitiatieven een duurzame succes te maken.
‘De gemeente is aan zet’.