Hoezo mentaliteitsverandering? ‘

In de eeuwenoude traditie van de Oosterse filosofie, is er niet zo veel aan de hand. Daar kun je ontdekken dat ‘de wereld’ slechts een bespiegeling is van het denken dat op zijn beurt geheel is gebaseerd op illusies.
Dat is een geruststellende gedachte, die de nodige relativering biedt voor alle onheilsberichten die ons dagelijks via de media bereiken. Media die zelf dermate grote belangen hebben, dat zij even selectief geworden zijn in hun berichtgeving als hun aandeelhouders in hun neurotische dwang tot winstoptimalisering.
De vraag naar waarheidsvinding kan tegenwoordig alleen nog worden beantwoord, door eerst grondig te onderzoeken welke specifieke belangen ten grondslag liggen aan de presentatie van informatie, of het nu een persbericht of een wetenschappelijke publicatie betreft.
Geen wonder dat veel consumenten de voorkeur geven aan informatie en amusement die ‘nergens over gaan’, hapklare brokken die het equivalent vormen van fastfood, dat onze smaak verpest en het lichaam vergiftigt.

Ziekmakende tendensen
Langzaam maar zeker worden meer mensen zich bewust van de ziekmakende tendensen die met onze hoog technologische neoliberale marktordening gegeven zijn.
De manipulatie en uitbuiting van de natuur en mens is een verbindend kenmerk, of het nu voeding, kleding, bankieren, communicatie, arbeid of vrijetijdsbesteding betreft.
Wat zijn we meer dan collectief gestuurde consumptierobotten, die onder de vlag van het streven naar vrijheid en geluk, van de ene naar de andere illusie hollen?

Tegenstellingen
Vanwaar deze bittere gedachten? Waarom koester ik mij niet met de gedachte in een van de meest aangename landen van de wereld te wonen, met een AOW en een pensioen, die de gemiddelde Griek zal doen watertanden. In de intieme wereld van mijn huiskamer is het goed toeven, maar zodra ik mij begeef in de ‘global world’ raak ik overprikkeld. Om te constateren dat de maatschappelijke tegenstellingen in snel tempo lijken te groeien.
Of het nu de excessieve weelde is van de bovenwereld, tegenover een groeiend arbeidsleger, dat als er al werk is, dat voor een appel en ei verrichten moet, of de uitputtingsslag tussen Europa en Griekenland.
Of het nu de psycholoog is , die haar hulpverlening aan wanhopige mensen op peil probeert te houden, tegenover de nietsontziende financiële( controle) terreur van geprivatiseerde zorgverzekeraars.
Of het nu 5 miljard is aan belasting geld, die over de balk is gegooid met subsidies voor hybride leasebakken die overwegend op benzine rijden, tegenover vrijwel hetzelfde bedrag dat aan de zorg onttrokken wordt.

Onoverbrugbaar
Het gaat mij niet om de tegenstellingen an sich. Daarmee kan ik leven. leven. Deze zijn immers een nuchter gegeven als ik me in de dualistische wereld van ‘goed of kwaad’ of ‘voor of tegen’ begeef. Nee, het gaat om de tegenstellingen die onoverbrugbaar zijn.
En aangezien ‘welzijn en zorg’ mijn vak is, probeer ik te ontdekken wat dit gegeven met mensen doet. Om te constateren dat we mogelijk een nieuw paard van Troje hebben binnengehaald in de vorm van de grote transities rond welzijn, zorg en arbeid. Het rationele verhaal rond ‘zorg en aandacht dichter bij de burger brengen’ kennen we allemaal. We weten ook dat er een grondige mentaliteitsverandering aan ten grondslag dient te liggen, wil de ‘kanteling in het sociaal domein’ succesvol verlopen.
Een ‘shift’ die zowel bij de burger als de professionele instellingen plaats moet vinden. En daar wringt de schoen. De sfeer binnen veel instellingen is harder dan ooit, door de dreiging van baanverlies en reorganisatiedruk. In die atmosfeer komen niet de meest coöperatief ingestelde krachten boven drijven. Angst en egobelang zijn geen goede ingrediënten om aan een mentaliteitsverandering te werken.

Burgerinitiatieven
En bij de burger, die zich met verve heeft gestort op het domein van de burgerinitiatieven , zien we dat deze vrijwel exclusief voorbehouden zijn aan de mondige middenlagen van de bevolking. Terwijl een groeiend leger ZZP-ers op leven en dood de concurrentieslag in gaan om de schaarse en vaak onderbetaalde opdrachten binnen te halen.
Zo dreigt de tegenstelling tussen wat de nieuwe transitiewetten beogen aan kwaliteitsverbetering te brengen en wat daarvan het omgekeerde effect in de praktijk is, het zoveelste voorbeeld te worden van bestuurlijk onvermogen dat de kloof tussen de zelfredzame en de zorgafhankelijke burger eerder vergroot dan verkleint. Niet direct een vruchtbaar klimaat om aan een ingrijpende mentaliteitsverandering te werken.
Het mag dan duidelijk zijn waar de hardste klappen gaan vallen.