Meer en meer mensen in mijn omgeving zeggen dat ze gestopt zijn met het lezen van kranten en het volgen van het TV journaal . “Gemoedsrust”, wordt als belangrijkste motivatie genoemd. Je moet tegenwoordig ook wel een aartsoptimist zijn om niet te belanden in het moeras van cynisme en verbittering, bij het volgen van alle misstanden in de BV Nederland. Zo is er op stedelijk niveau de vraag hoe een trotse stad als Amersfoort, zo diep in het financiële drijfzand terecht is gekomen, dat er een verpletterende keuzelijst van draconische bezuinigingsvoorstellen aan de verbijsterde burger moet worden gepresenteerd. Gaan we voor kunst en cultuur of infrastructuur? Kleden we zorg+welzijn nog wat verder uit of brengen we groenonderhoud in de wijken tot een middeleeuws niveau terug? U mocht het digitaal zeggen en de beste lobbyisten hebben gewonnen. Dat verkopen we als bestuurlijke vernieuwing.
Calamiteiten
Ook landelijk worden we van de ene calamiteit naar de andere gesleept. Eens temeer wordt de vraag gesteld of de systeemwereld van politici en bestuurders zich bewust is van het bijna structurele gegeven dat ze niet meer geloofd en vertrouwd worden door de eigen burgers. Over bankiers hoeven we het niet meer te hebben. Zij hebben zich geheel gediskwalificeerd en werden zelfs overladen met de woede van hun eigen personeel . Nee, het zijn eerder berichten zoals ik vandaag die lees in de NRC, berichten die uit een geheel andere hoek komen. Onderzoekers hekelen het Ministerie van Veiligheid en Justitie dat hun adviezen met betrekking tot het softdrugsbeleid zo heeft gemanipuleerd dat ze dienstbaar zijn aan het huidige rigide beleid. Een korpschef van de Nationale Politie hekelt zijn eigen organisatie waarbinnen moslimagenten door hun collega’s worden uitgestoten en gekleineerd. Een organisatie die wordt gekenmerkt door een starre hiërarchie waarin de wijkagent weinig of niets te vertellen heeft. Binnen die institutionele pikorde ben je als moslimagent dan al snel het haasje. En zo schept de sector -die radicalisering moet zien te voorkomen- haar eigen werk. Eerdere berichten over de organisatorische misstanden binnen de reorganisatie van het politieapparaat werden trouwens door het ministerie simpelweg ‘niet herkend’.
Wij-zij cultuur Binnen de ‘wij en zij’ cultuur van de boven- en benedenwereld, die aan de top wordt gekenmerkt door plat eigenbelang en tal van uitsluitingmechanismen, zijn blijkbaar alle middelen om het eigenbelang te laten prevaleren geoorloofd. Kwaliteiten als integriteit en dienstbaarheid zijn er ver te zoeken. Zo wordt een vertrouwenscrisis veroorzaakt die de burger uiteindelijk nog op een dieper niveau gaat treffen dan de economische malaise van de afgelopen jaren. Een crisis waarbij ieder zich terugtrekt op zijn eigen eiland, zich afsluit voor de domeinen waar geen invloed op kan worden uitgeoefend en zich vooral niet verantwoordelijk acht voor een groter geheel. Een tijdsbeeld dat later de geschiedenisboekjes in zal gaan als het ‘neoliberale tijdperk’.
Kanteling
Een en ander staat in een schril contrast met de veelgeroemde ‘kanteling in het sociaal domein’, waarin de burger nadrukkelijk wordt gepusht om zijn verantwoordelijkheid te nemen terwijl de overheid terugtreed op vitale levensgebieden. ‘Een goed voorbeeld doet goed volgen’, lijkt een gezegde dat niet meer van deze tijd is. Het wordt tijd dat we de grote morele inflatie die onze samenleving meer ondermijnt dan welke externe bedreiging dan ook, eens nadrukkelijker op de politieke agenda gaan zetten.