Lets Amersfoort

“Als je zelf niets onderneemt, gebeurt er niet zoveel. Verwacht niet dat een systeem actief is als je zelf niet actief bent.”

Interview met Ingrid Tiemens van LETS Amersfoort – Lets staat voor Local Exchange Trading Systems. Op lokaal niveau wisselen mensen goederen en diensten uit, zonder dat daar geld bij te pas komt. Diensten die in de officiële economie zeer verschillend gewaardeerd worden, zijn hier min of meer hetzelfde waard. Ingrid, een van de coördinatoren van LETS Amersfoort, vertelt over het hoe, wat en waarom en de relatie met duurzaamheid.

LETS ontstond lang voordat duurzaamheid een toonaangevend begrip werd, noodgedwongen, niet vanuit een theorie maar in de praktijk. Zo’n 25 jaar geleden verdween een belangrijk deel van de werkgelegenheid in Britisch Colombia, Canada, waardoor veel mensen hun baan verloren. Omdat men geen geld meer te besteden had werd een alternatief ruilsysteem bedacht. Op lokaal niveau werden goederen en diensten geruild. In deze economie werden de verschillende produkten anders gewaardeerd dan in de officiële economie. Er vond een nivellering plaats.

Locale ruileconomie

Het idee van de lokale ruileconomie verspreidde zich als een lopend vuurtje in de Westerse wereld. Het voorzag blijkbaar in een behoefte. Bovendien kon het gezien worden als uitdrukking van gelijkheid, wat het een idealistisch tintje gaf.

In veel Nederlandse steden zijn inmiddels LETS netwerken te vinden. Zo ook in Amersfoort, waar Ingrid Tiemens, die momenteel als dirigent verschillende koren onder haar hoede heeft, een van de coördinatoren is. “LETS werkt met fictieve rekeneenheden”, legt ze uit. “In Amersfoort worden deze kiezels genoemd. Een uur werk is in principe 15 kiezels waard. Het idee is dat je kiezels verdient en uitgeeft binnen het netwerk”.

LETS en duurzaamheid

Hoewel LETS niet is ontstaan vanuit het duurzaamheidsdenken, is het daar makkelijk aan te koppelen. Duurzaamheid heeft volgens Ingrid met bewustzijn te maken: wat zijn de gevolgen van je handelen voor je natuurlijke en sociale omgeving.

“Er wordt in onze maatschappij ontzettend veel verspild. We worden voortdurend geprikkeld te consumeren, zonder dat effect op de natuurlijke omgeving daarbij in overweging wordt genomen”. Het geld moet immers rollen in een soepel lopende economie. Ingrid heeft het over onze wegwerpmaatschappij. Heel gemakkelijk worden spullen waar we op uitgekeken zijn vervangen door iets nieuws. Maar je kunt ook eens stilstaan bij de vanzelfsprekendheid daarvan. Zelf vind ze het juist een uitdaging oude spulletjes weer op te knappen. Binnen LETS worden veel spullen hergebruikt.

Prestatiemaatschappij

Daarnaast is het de vraag hoe gelukkig mensen zijn in onze maatschappij, die ook wel als prestatiemaatschappij wordt getypeerd. Constant moeten we moeite doen in de race te blijven, maskers dragen, onszelf soms verloochenen. Niet alleen spullen, ook mensen worden makkelijk aan de kant gezet, omdat ze net iets anders zijn of, soms al vanaf de veertig, te oud. Ze horen er niet (meer) bij en er wordt niet meer in hen geïnvesteerd. “De vrijheid in onze maatschappij is maar heel betrekkelijk”, stelt Ingrid.

Sociale functie

LETS heeft zeker een sociale functie. “Vaak gaat het helemaal niet om de kiezels”, zegt Ingrid, “als je iets binnen het netwerk doet. Het is prettig je verbonden te voelen door iets voor anderen te doen. Zorg voor elkaar, zonder dat daar direct iets tegenover staat, zou eigenlijk vanzelfsprekend moeten zijn, maar dat is het niet in onze individualistische maatschappij”. Ingrid gelooft in een organische manier van omgaan met elkaar.

Idealen en de praktijk

Toch is wederkerigheid wel een belangrijk uitgangspunt van LETS. “Geven en nemen moeten min of meer in evenwicht zijn. Het kan natuurlijk gebeuren dat iemand tijdelijk niet in staat is te compenseren voor het beroep dat hij op anderen doet. Maar dit mag niet structureel worden. Dat is voor geen van de partijen goed”.
Hoewel ze duidelijke idealen heeft, blijft Ingrid pragmaticus. “Je hebt regels nodig, ook binnen een ‘anarchistische’ beweging. Als er geen grenzen worden gesteld, kan dit ten koste van bepaalde mensen gaan. Zo moet er een administratie zijn van het aantal kiezels dat mensen uitgeven en verdienen. Het is goed om er over te waken dat beiden enigszins in evenwicht zijn. Daarom is binnen LETS Amersfoort besloten dat je niet meer dan 500 kiezels in de min en 1000 in de plus mag staan.” Er is zelfs een bemiddelaar, die in actie komt als het evenwicht verstoord dreigt te worden.

LETS Amersfoort is een behoorlijk actieve organisatie. Zo wordt er regelmatig gezamenlijk gegeten. Voor wie dat wil, uiteraard. Er is een LETS café en er is elk jaar een groot zomerfeest. Verder worden markten georganiseerd, waar tweedehands spullen kunnen worden aangeboden of waar je je diensten kunt presenteren.

Lid worden

Wie meer wil weten of lid wil worden kan terecht op de website: LETS Amersfoort. Als je op LETS op internet zoekt, vind je ook websites van LETS netwerken in andere plaatsen.