Welke risico’s loop je als je met de buurt een speeltuin gaat beheren? Wie is er aansprakelijk en hoe verzeker je je daartegen? Is een gemeentelijke vrijwiligers- verzekering voldoende of moet je je bijverzekeren als je een deelmoestuin beheert?
Door Jerphaas Donner
Op veel van die vragen geeft het boek ‘Regel die initiatieven’ van Mark Verhijde en Maarten Bosman, antwoord. Onder het motto “Leuker kunnen we het niet maken, wel overzichtelijker”, beschrijven zij de risico’s die burgerinitiatieven lopen en hoe zij zich daar tegen kunnen verzekeren. En passant worden voorbeelden beschreven.
Het boek, naar aanleiding van een studie in de gemeenten Den Helder, Deventer en Venray, beschrijft vijf typen bewonersinitiatieven op basis van bijna 70 onderzochte cases: Zelfbeheer openbare ruimte (bijvoorbeeld groenvoorzieningen); Spelen en speelplekken; Zelfbeheer voorzieningen; Tijdelijk gebruik van lege ruimte en Evenementen, festivals en feestjes. De gemeente is bij al deze initiatieven altijd in beeld. Elk type heeft ook zijn eigen risicoprofiel.
Risico profielen van verschillende categorieën van initiatieven
Belangrijkste conclusie is dat aansprakelijkheid niet belemmerend werkt voor zowel gemeente als bewonersinitiatieven. Voor gemeenten, als eigenaar van de openbare ruimte en gebouwen, is risicoaansprakelijkheid een gegeven en initiatiefnemers weten goed wat het betekent om aansprakelijk gesteld te worden en hoe daar mee om te gaan. Gemeentes kunnen op verschilende manieren omgaan met de risico’s. Van gedogen, actief begeleiden tot verbieden.
Soms is aansprakelijkheid geen belemmering voor een initiatief vanuit onwetendheid. In dat geval kan dit boek, of een samenvatting, uitkomst bieden. Winst zit in het feit dat het onderzoek uitwijst dat 50% van de initiatieven een laag risicoprofiel hebben en voor die groep ‘ontregelen’ een reële optie is. Een andere belangrijke conclusie is dat het inmiddels gevleugelde ‘loslaten’ niet betekent dat je als gemeente, of initiatief, ook af bent van de juridische verantwoordelijkheden.
Het is zaak om dat goed te regelen om problemen in de toekomst te voorkomen. Dat geldt voor juridische claims maar bovenal voor de veiligheid van de gebruikers van de initiatieven. Preventie verdient natuurlijk nog altijd de voorkeur. De kennis en ervaring van gemeentelijke diensten kunnen daarbij goed van pas komen. Als gemeenten zich afvragen hoe ze met nieuwe bewonersinitiatieven om moeten gaan is dit een punt waarop ze veel kunnen betekenen voor de initiatiefnemers.
Voor een downloadbare versie van het boek:
