Ooit was er die Duitse filosoof die stelde dat er na Auschwitz niet meer gesproken kan worden van de humanistische verworvenheden van de westerse samenleving. Dat was slechts het dunne laagje ethische vernis gelegd over de misdadigheid van zieke systemen, die hele bevolkingsgroepen wisten mee te slepen.
En op de rand van het oude en nieuwe jaar, zo’n 60 jaar na de scherpe analyse van die filosoof komen juist die woorden weer bij mij naar boven.
Het heeft te maken met het verhaal van een vriendin die vertelde over een pijnlijk kerstfeest in huiselijke kring met een bejaarde moeder die het thuis niet meer kan bolwerken. Het is een verhaal van ‘decorumverlies’ in de vorm van ernstige geestelijke en lichamelijke aftakeling, dat met grote bange ogen werd waargenomen door haar verdrietige kleinkinderen, die hun oma niet meer herkennen.
Ziek systeem
Nog geen maand eerder hadden haar de kinderen, die verspreid wonen in het land, met een team van wijkhulpverleners, een passend behandelplan opgesteld, waar hun moeder zich in kon vinden. Geheel conform de nieuwe normering van de overheid lag de nadruk daarbij op ‘thuis blijven wonen, gekoppeld aan zorg op maat ’. En zo was er hoop gekomen op het voorkomen van calamiteiten in een samenspel van professionele hulp en mantelzorg. De hoop duurde maar even. De instantie die het zorgplan moest goedkeuren, verwees dit zonder veel opgaaf van redenen naar de prullenbak.
Aan de kwaliteit van het voorstel heeft dat niet gelegen, wel aan de kosten. En daarmee, voorbijgaand aan de impact op de direct betrokkenen, werden de betreffende hulpverleners gediskwalificeerd tot de gefrustreerde boodschappers van een ziek systeem, dat pretendeert meer kwaliteit en dus meer menselijkheid in de zorg voor de minder zelfredzamen te brengen.
Daarbij komt nog dat de bewoordingen van die afwijzing, zelfs door iemand een academisch achtergrond als ‘volstrekt onbegrijpelijk’ werd beoordeeld. De kille bureaucratie tegenover de machteloosheid en emoties van de burger, die niet begrijpt hoe systemen -die pretenderen dichter bij de cliënt te komen te staan- taal braken die ontdaan is van iedere menselijkheid.
Illusies
Ik maak mij geen illusies. Dit verhaal gaan we in een eindeloze herhaling en in alle soorten en maten in 2015 lezen. En steeds zal er woede zijn, verdriet en onbegrip bij de direct betrokkenen.
En steeds zullen we dat statement horen, dat nu al regelmatig de revue passeert :” Er wordt aan gewerkt, er zijn nog wat onvolkomenheden, waar naar gekeken gaat worden”.
Voor de burger zal wat nu al wordt gevreesd, bewaarheid worden: de clichés waarmee de kaalslag in de zorg worden verkocht hebben het gehalte van al die gelikte reclames waarmee we dagelijks worden doodgegooid. Boodschappen die pretenderen te gaan over de kwaliteit van het leven maar louter gebaseerd zijn op financieel rendement dat regeert ten koste van alles.
Genoeg is genoeg
Liever dan mij te wentelen in cynisme en apathie, vestig ik mijn hoop in 2015 op de burger die stelt ’Genoeg is genoeg’. Een burger die walgt van zorgverzekeraars, manipulatie door mondiale banken, een overheid die alleen oog heeft voor werkenden en zelfredzamen én hulpverleners die steeds een machteloos “nee” moeten verkopen. Een burger die oplossingen zoekt in eigen kring opdat kwaliteit en controle gegarandeerd zijn. Dan krijgt de overheidsslogan ‘uitgaan van de eigen kracht’ wellicht een geheel nieuwe lading , opdat we de betekenis van het woord ‘humaan’ blijven begrijpen.
Daan Vosskühler