Wie wordt kampioen vluchteling opvangen?

Morele verontwaardiging over de wijze waarop vluchtelingen in nood aan de grenzen van Europa met nieuwe trauma’s worden geconfronteerd is al bijna niet meer werkzaam om een diep cynisme buiten de deur te houden. Een verontwaardiging die verschillende kanten uitwerkt.
Bij de een leidt het tot het verzamelen van knuffels en slaapzakken, bij de ander tot een gefrustreerde oproep om de grenzen van Europa helemaal op slot te gooien, uit angst overstroomd te worden door getraumatiseerde moslims. Daaronder ligt een gedeeld thema: machteloosheid.

En zoals bij iedere maatschappelijke crisis scherpt het de onderlinge tegenstellingen aan en gaan we uiteindelijk ook morele oordelen vellen over elkaar, als sluitstuk van die machteloosheid.
Op de TV verschijnen de eerste BN’ers, die zolderkamertjes hebben ingericht om zo bij te dragen aan een menswaardige opvang van de stroom asielzoekers die na lang politiek gemarchandeer in Brussel aan Nederland worden toegewezen. En natuurlijk zal de NPO een nationale TV-actie uitzenden waarbij ons volk kan laten zien waar het goed in is. Het legen van kinderspaarpotten en het aanbieden van 1000 matrassen door een grote meubelzaak.
Daar is niets mis mee, omdat het de gedeelde machteloosheid doorbreekt en het ons even het gevoel geeft dat we als volk een zijn in moeilijke tijden.

Onder de humanitaire crisis, waarvan maar een fractie tot Europa weet door te dringen, ligt een mondiale crisis, die vele diepe wortels heeft. Of het nu gaat om de nietsontziende exploitatie van de aarde door multinationals, waarbij winstoogmerk voor alles gaat, de economische uitbuiting van arme landen, die veelal door corrupte politici worden bestuurd, de voortschrijdende kloof tussen arm en rijk of de wijze waarop wereldreligies bijdragen aan het in stand houden van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
Met de kennis die ons op basis van globalisering bereikt, zal ook onze verbazing groeien over de wijze waarop de mensheid een ons in bruikleen gegeven planeet beheert. Een verbazing die verder gaat dan welke morele verontwaardiging dan ook.
Op dat niveau werkt geen enkele politieke, economische of levensbeschouwelijke analyse. Het denken in oplossingen verwordt er tot gestuntel, om te ontdekken dat wat in het groot gebeurt zich ook in het klein afspeelt, omdat we niet in staat zijn de ander als onszelf te zien en te ervaren.

Blijkbaar hebben we dan een media-icoon nodig, in de vorm van een foto van een dood kind aan de vloedlijn, om ons even te confronteren met het gegeven dat wij dat kind zijn.
Het hebben van welk moreel gelijk dan ook zal dan even verdwijnen, omdat we allen slachtoffer en dader zijn in het verhaal van ‘niet weten’ hoe wij in dit bizarre toneelstuk terecht zijn gekomen.

Misschien kan dat een begin zijn van het met andere ogen kijken naar onszelf= de ander, opdat het ogenschijnlijk nonchalante slapen van een kind aan een vakantiestrand, dat in werkelijkheid ‘nooit meer slapen’ blijkt te zijn, ons helpt om wat verder te kijken dan onze neus lang is.